De geschiedenis van de Franse Herdenking

In de meidagen van 1940 kreeg Nederland en met name Zeeland steun van het Franse leger. Vooral gemotoriseerde Franse troepen kwamen vanuit Noord-Frankrijk, via België en Zeeuws-Vlaanderen over en stroomden via de Westerschelde Walcheren en Zuid-Beveland binnen. Op Zuid-Beveland werd onder meer door de Fransen een verdedigende stelling ingenomen aan de Westelijke Kanaaldijk van het Kanaal door Zuid-Beveland.

Nadat de Kreekrak-stelling onder de gemeente Rilland-Bath en de Zanddijk-stelling onder de gemeente Kruiningen onder de druk van de Duitse troepen waren gevallen, werd door de Fransen aan bovengenoemd kanaal nog een tijd stand gehouden. Doordat de Fransen zeer hardnekkig tegenstand boden, vonden er felle gevechten in de gemeente Kapelle plaats waarbij vooral in Kapelle man tegen man gevechten plaatsvonden. Deze gevechten vonden plaats op 16 mei 1940, waarbij een groot aantal Franse militairen sneuvelden. Niemand hield zich bezig met de gewonde en gesneuvelde Franse militairen, behalve het Rode Kruis. Zij deden alles wat mogelijk was voor de verzorging van de gewonden.

Het feit dat de gevallen Fransen niet werden opgespoord en ook niet werden afgevoerd was aanleiding voor de toenmalige burgemeester om de zorg hiervoor op zich te nemen. Hij deed daarom een beroep op de burgers. Spontaan werd hieraan door vrijwel de gehele mannelijke bevolking gehoor gegeven, zodat in de avond van 17 mei 1940 niet minder dan 65 gevallen Fransen zijn begraven. In 1941 vond herbegrafenis plaats van de militairen die in de omgeving van Kapelle waren begraven. Na de oorlog is de begraafplaats in Kapelle aangewezen als ereveld voor de stoffelijke resten van alle militairen die onder Franse vlag op Nederlands grondgebied waren gesneuveld en niet teruggebracht werden naar Frankrijk. Er liggen 228 graven, waaronder 22 van Noord-Afrikaanse afkomst.

Nicolaas Eversdijk

Nicolaas (Nico) Eversdijk (geb. 1934) vertelt in een reeks van 5 video's wat hij heeft meegemaakt als kind in de Tweede Wereldoorlog. Hij wordt geïnterviewd door zijn kleinzoon Arjen Eversdijk.
Deze interviews zijn verwerkt tot 5 YouTube video's. Tijdens de oorlog woonde Nico aan de Postweg in Kapelle. Hij heeft veel van de oorlog meegekregen.

De andere video's zijn te bekijken op het YouTube kanaal van Arjen Eversdijk.

De begindagen van de Tweede Wereldoorlog in Kapelle

In de begindagen van de Tweede Wereldoorlog werd heftig gevochten in en rond Kapelle. Met de Franse Begraafplaats, een herdenkingsmonument en het Herdenkingsmuseum Memorial 40-45 herdenkt het dorp nog steeds de gebeurtenissen uit die tijd. In gesprek met vrijwilliger de heer Remijnse en de 102-jarige meneer Van der Kuijl komen we meer te weten over die tijd.

Franse troepen komen te hulp

Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen. Al op dezelfde dag kwamen Franse soldaten naar Zeeland om te helpen. Ze kwamen met schepen via Vlissingen en met voertuigen via Zeeuws-Vlaanderen naar Zuid-Beveland. Langs het Kanaal door Zuid-Beveland bouwden ze een verdedigingslinie om de Duitse opmars richting Vlissingen te stoppen. En zo hun opdracht, om de Schelde zo snel mogelijk te beheersen, te dwarsbomen. Bij de Postbrug vonden zware gevechten plaats. Dit was de enige oversteekplaats die nog beschikbaar was na de vernietiging van de Vlakebrug.

Hoewel Nederland op dat moment al had gecapituleerd na het bombardement op Rotterdam, bleven de Fransen vechten. Op 16 mei wisten de Duitsers met rubberbootjes en luchtsteun het kanaal over te steken. Daarna volgden hevige gevechten in de driehoek Wemeldinge – Hansweert – Kapelle. Ondanks hun moed waren de ongeveer 3.000 Franse soldaten niet opgewassen tegen de Duitsers, vooral door hun slechte uitrusting.

Vlucht en terugkeer naar Kapelle

Voor de inwoners van Kapelle was het te gevaarlijk om te blijven. Veel mensen sloegen op de vlucht, zo ook het gezin Van der Kuijl. Zij verlieten hun huis aan de Maalstede. Dit was een belangrijke toegangsweg tot het dorp, ook voor de Duitse troepen. Het gezin vertrok op de fiets naar de Zak van Zuid-Beveland. “Het werd ons wat te warm onder de voeten,” herinnert meneer Van der Kuijl zich. De nacht van 16 op 17 mei brachten ze door in Heinkenszand. Vroeg in de ochtend zagen ze daar de eerste Duitse motoren aankomen. Omdat er geen tegenstand was, trokken de Duitsers snel verder richting Vlissingen. Daarna keerde het gezin Van der Kuijl terug naar Kapelle.

Het begraven van Franse soldaten

Toen hij terugkwam, kreeg meneer Van der Kuijl direct een taak. Hij moest persoonlijke bezittingen van gesneuvelde Franse soldaten verzamelen, zoals horloges, ringen en zakboekjes. Deze werden in gelabelde linnen zakjes gedaan. Een middag lang werkte hij op de begraafplaats, omringd door de lichamen van de soldaten. “Dat beeld is me altijd bijgebleven,” vertelt hij.

Op 16 mei 1940 verloren 84 Franse soldaten hun leven. De volgende dag richtten de dorpsbewoners een comité op om hen een eervolle begrafenis te geven. De lichamen werden verzameld uit tuinen, boomgaarden en sloten. Dit was het begin van wat nu de Franse Begraafplaats in Kapelle is, een officieel Frans ereveld.

Een blijvende herinnering

Meneer Van der Kuijl zag niet alleen de Duitsers binnenkomen. Maar hij zag ze ook weer vertrekken toen de Engelsen en Canadezen Nederland bevrijdden. Zelf hoefde hij niet te vechten, omdat hij in de voedselindustrie werkte. “Dat was mijn geluk,” zegt hij.

De begraafplaats in Kapelle is aangewezen als Frans ereveld. Elk jaar wordt hier in mei een herdenking gehouden. Hierbij zijn Franse hoogwaardigheidsbekleders aanwezig. De Franse Begraafplaats, het herdenkingsmonument en het Herdenkingsmuseum Memorial 40-45 zijn het hele jaar door te bezoeken. Vrijwilligers, zoals de heer Remijnse, ontvangen je er graag om verhalen te delen.

Wandelen langs de Franse Slag

Voor wie meer wil weten over de strijd, is er de wandelroute ‘De Franse Slag’. Deze bestaat uit vier routes van ongeveer 10 kilometer. Ze gaan door verschillende landschappen waar de gevechten van het 271e Régiment d’Infanterie gebeurden. Zo blijft het verhaal van de Franse helden in Kapelle levend. U vindt deze wandelroutes op de website van de Franse Slag Kapelle.